Tenkis davası, miras bırakanın, saklı paylı mirasçılarının haklarını zedeleyen bağış veya vasiyetleri iptal ettirmek amacıyla başvurabileceği özel bir davadır. Ancak bu dava da diğer hukuki talepler gibi belirli bir süreyle sınırlıdır.
Bu yazımızda, tenkis davasının zamanaşımı süresi, bu sürenin başlangıcı, hangi hallerde geçerli olduğu ve 2025 yılı itibarıyla yargı uygulamaları kapsamında dikkat edilmesi gerekenler ele alınacaktır.
1. Tenkis Davası Nedir? Kısa Hatırlatma
Tenkis davası, Türk Medeni Kanunu (TMK) madde 560 ve devamında düzenlenmiş olup, miras bırakanın yaptığı vasiyetname ya da bağışlamaların saklı payı ihlal etmesi durumunda bu tasarrufların iptali amacıyla açılır.
📌 Davayı yalnızca saklı pay sahibi mirasçılar açabilir:
✔ Altsoy (çocuklar, torunlar)
✔ Anne – baba
✔ Sağ kalan eş
2. Tenkis Davası Zamanaşımı Süresi Ne Kadardır?
Türk Medeni Kanunu m. 571 hükmü uyarınca, tenkis davasında iki ayrı süre dikkate alınır:
✅ 1 Yıllık Hak Düşürücü Süre
Tenkis davası, mirasçı;
🔹 Tasarrufun tenkis sebebiyle geçersiz olduğunu
🔹 Ve kendisinin saklı pay sahibi olduğunu
öğrendiği tarihten itibaren 1 yıl içinde açılmalıdır.
Bu süre hak düşürücü süre olduğu için, hâkim tarafından re’sen dikkate alınır.
✅ 10 Yıllık Mutlak Zamanaşımı Süresi
Tenkis davası, her hâlükârda miras bırakanın ölüm tarihinden itibaren 10 yıl geçmekle zamanaşımına uğrar.
3. Zamanaşımı Süresi Ne Zaman Başlar?
📌 1 yıllık süre, saklı paylı mirasçının:
- Tasarrufun varlığını,
- Saklı payının ihlal edildiğini
öğrendiği tarihten itibaren başlar.
📌 10 yıllık süre ise, miras bırakanın ölüm tarihi ile başlar ve süre durmaz, kesilmez.
4. Tenkis Davasında Zamanaşımı Süresi Nasıl Uygulanır?
| Durum | Açıklama |
|---|---|
| Saklı pay ihlalinden hemen haberdar olunursa | 1 yıl içinde dava açılmalı |
| Tasarrufun varlığı 3 yıl sonra öğrenilirse | Öğrenme tarihinden itibaren 1 yıl süreniz var |
| Miras bırakandan sonra 10 yıl geçmişse | Artık dava açılamaz, mutlak süre dolmuştur |
📌 Not: 1 yıllık sürenin dolmuş olması, 10 yıllık sürenin henüz dolmadığı hallerde tenkis davası yine reddedilir.
5. Zamanaşımı Süresi İhlal Edilirse Ne Olur?
Eğer tenkis davası:
- 1 yıllık hak düşürücü süre, veya
- 10 yıllık mutlak zamanaşımı süresi
içinde açılmazsa, dava kesin olarak reddedilir.
✔ Saklı pay ihlali açık olsa dahi mahkeme esasa girmeden davayı reddeder.
6. Tenkis Davasında Süreye İlişkin Yargıtay Kararları
🔹 Yargıtay 1. HD, 2022/3154 E. – 2023/2897 K.:
“Davacı, miras bırakanın tasarruflarını ölüm tarihinden 3 yıl sonra öğrenmiş, bu tarihten itibaren 1 yıl içinde dava açmadığından, dava süre yönünden reddedilmiştir.”
🔹 Yargıtay 3. HD, 2021/4563 E. – 2022/1923 K.:
“Saklı paya yönelik ihlal, ölüm tarihinden itibaren 10 yıllık sürede fark edilse bile, 10 yıl geçtikten sonra dava açılamaz.”
7. Zamanaşımını Kesebilecek veya Durdurabilecek Bir Durum Var mı?
Hayır. Tenkis davasında zamanaşımı:
❌ Durmaz
❌ Kesilmez
❌ Taraflarca uzatılamaz
📌 Çünkü bu süreler hak düşürücü ve kesin sürelerdir.
8. Tenkis Davasında Zamanaşımı Süresi Nasıl İspatlanır?
Taraflar, genellikle şu yollarla zamanaşımı iddiasını öne sürer:
- Tapu kayıtları ve bağış tarihleri
- Vasiyetnamenin öğrenilme tarihi
- Mirasın açıldığı tarih ve resmi yazışmalar
📌 Hâkim, dava dosyasında yer alan bilgi ve belgelere göre bu süreleri resen (kendiliğinden) dikkate alır.
9. Tenkis Davası Açmadan Önce Ne Yapmalı?
✅ Miras bırakanın ölüm tarihi not edilmeli
✅ Mirasçılık belgesi ve vasiyetname incelenmeli
✅ Paylaşılan malların saklı payı ihlal edip etmediği araştırılmalı
✅ 10 yıl ve 1 yıllık süreler kontrol edilmeli
✅ Gerekirse bir miras hukuku avukatına danışılmalı
Sonuç
Tenkis davası, saklı paylı mirasçıların haklarını koruma amacıyla açılan güçlü bir hukuki araçtır. Ancak bu hakkın kullanımı için süreler büyük önem taşır.
📌 1 yıl içinde dava açılmazsa, hak kaybedilir.
📌 Miras bırakanın ölümünden sonra 10 yıl geçerse, dava kesin olarak düşer.
Bu nedenle hak kaybı yaşanmaması adına zamanaşımı süreleri dikkatle takip edilmeli ve vakit kaybetmeden harekete geçilmelidir.
Konuya ilişkin daha detaylı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.
Bir yanıt yazın