Miras hukuku, bireylerin vefatından sonra malvarlıklarının nasıl paylaşılacağını düzenleyen önemli bir hukuk dalıdır. Bu kapsamda, miras bırakanın son arzularını ifade ettiği vasiyetname, ölüme bağlı tasarrufların başında gelir. Türk Medeni Kanunu’na göre, vasiyetname üç farklı şekilde düzenlenebilir: resmi vasiyetname, el yazılı vasiyetname ve sözlü vasiyetname.
1. Resmi Vasiyetname
Resmi vasiyetname, iki tanığın huzurunda ve yetkili bir resmi memur tarafından düzenlenen vasiyetname türüdür. Resmi memur; noter, sulh hâkimi veya kanunla bu yetkiyi almış diğer bir görevli olabilir. Bu tür vasiyetname, en güvenilir ve ispatı en kolay olanıdır.
Düzenlenme Şekli:
- Beyan: Miras bırakan, son arzularını resmi memura sözlü veya yazılı olarak bildirir.
- Yazım ve Okuma: Resmi memur, bu beyanları yazıya geçirir ve miras bırakana okuması için sunar.
- İmza: Miras bırakan, vasiyetnameyi okuduktan sonra uygun bulursa imzalar.
- Tanıkların Onayı: Miras bırakan, vasiyetnameyi okuduğunu ve içeriğinin son arzularını yansıttığını iki tanık huzurunda beyan eder. Tanıklar, miras bırakanın bu beyanını ve tasarruf ehliyetine sahip olduğunu belirterek vasiyetnameyi imzalarlar.
Geçerlilik Şartları:
- Ehliyet: Miras bırakanın, vasiyetnameyi düzenlediği sırada ayırt etme gücüne sahip ve en az 15 yaşında olması gerekir.
- Şekil Şartları: Vasiyetnamenin, kanunda belirtilen usule uygun olarak resmi memur ve tanıklar huzurunda düzenlenmesi zorunludur.
2. El Yazılı Vasiyetname
El yazılı vasiyetname, miras bırakanın kendi el yazısıyla yazdığı, tarih attığı ve imzaladığı vasiyetnamedir. Bu tür vasiyetname, resmi makamlara başvurmadan kişisel olarak düzenlenebilir.
Düzenlenme Şekli:
- El Yazısı: Vasiyetnamenin tamamı, miras bırakanın kendi el yazısıyla yazılmalıdır.
- Tarih: Yıl, ay ve gün olarak düzenlenme tarihi belirtilmelidir.
- İmza: Metnin sonunda, miras bırakanın imzası bulunmalıdır.
Geçerlilik Şartları:
- Ehliyet: Miras bırakanın, vasiyetnameyi yazdığı sırada ayırt etme gücüne sahip ve en az 15 yaşında olması gerekir.
- Şekil Şartları: Vasiyetnamenin, baştan sona miras bırakanın el yazısıyla yazılmış, tarih atılmış ve imzalanmış olması zorunludur.
Not: El yazılı vasiyetname, saklanmak üzere notere, sulh hâkimine veya yetkili bir memura teslim edilebilir; ancak bu zorunlu değildir.
3. Sözlü Vasiyetname
Sözlü vasiyetname, olağanüstü durumlarda, miras bırakanın son arzularını sözlü olarak iki tanığa iletmesiyle yapılan vasiyetnamedir. Bu tür vasiyetname, diğer şekillerde vasiyetname yapma imkânının bulunmadığı hallerde geçerlidir.
Düzenlenme Şekli:
- Beyan: Miras bırakan, son arzularını iki tanığa sözlü olarak bildirir ve bu beyanın yazıya geçirilmesini ister.
- Yazıya Geçirme: Tanıklardan biri, bu beyanı yer ve tarih belirterek yazar ve her iki tanık da imzalar.
- Bildirim: Tanıklar, bu yazılı metni en kısa sürede sulh hâkimine teslim ederler.
Geçerlilik Şartları:
- Olağanüstü Durum: Yakın ölüm tehlikesi, ulaşımın kesilmesi, hastalık veya savaş gibi durumların varlığı gereklidir.
- Ehliyet: Miras bırakanın, beyan sırasında ayırt etme gücüne sahip ve en az 15 yaşında olması gerekir.
Not: Sözlü vasiyetname, miras bırakanın diğer şekillerde vasiyetname yapma imkânı bulmasından itibaren bir ay geçmesiyle kendiliğinden hükümsüz hale gelir.
Örnek Senaryo
Senaryo: Mehmet Bey, ani bir rahatsızlık sonucu hastaneye kaldırılmış ve hayati tehlike altındadır. Bu durumda, resmi veya el yazılı vasiyetname yapma imkânı olmadığından, iki güvendiği arkadaşını yanına çağırarak son arzularını sözlü olarak iletir ve bu beyanın yazıya geçirilmesini ister. Arkadaşları, Mehmet Bey’in bu beyanını yazılı hale getirip imzalayarak en kısa sürede sulh hâkimine teslim ederler. Bu şekilde, Mehmet Bey’in sözlü vasiyetnamesi geçerli olacaktır.
Yaklaşık Maliyetler
| İşlem Türü | Yaklaşık Maliyet (TL) |
|---|---|
| Resmi Vasiyetname Düzenleme | 5.000 – 15.000 |
| El Yazılı Vasiyetname Tasdiki | 1.000 – 3.000 |
| Sözlü Vasiyetname Onayı (Mahkeme) | 3.000 – 10.000 |
Not: Bu maliyetler, işlemin yapıldığı yere, noter ücret tarifesine ve sürecin zorluk derecesine göre değişiklik gösterebilir.
Hukuki Danışmanlık Almanın Önemi
Vasiyetname düzenlemek, bireylerin malvarlıklarını istedikleri şekilde yönlendirmelerine olanak tanır. Ancak vasiyetnamenin geçerli olabilmesi için şekil şartlarına uygun hazırlanması büyük önem taşır. Bu nedenle, olası iptallerin ve hak kayıplarının önüne geçmek için bir hukuk danışmanından destek almak tavsiye edilir.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
1. Vasiyetnameyi istediğim zaman iptal edebilir miyim?
Evet, miras bırakan, sağ olduğu sürece vasiyetnameyi dilediği zaman iptal edebilir.
2. Vasiyetname yaparken şahitlerin kim olması gerekir?
Tanıkların ergin, ayırt etme gücüne sahip olması ve mirastan doğrudan yarar sağlayan kişiler olmaması gerekmektedir.
3. Vasiyetname iptal davası açılabilir mi?
Evet, mirasçılar, vasiyetnamenin usule aykırı düzenlendiğini veya miras bırakanın ehliyetsiz olduğunu iddia ederek iptal davası açabilirler.
Bir yanıt yazın