Miras hukuku kapsamında bireylerin ölümünden sonra malvarlığının nasıl paylaşılacağını belirlemesinin en etkili yollarından biri vasiyetname düzenlemektir. Türk Medeni Kanunu’na göre vasiyetname, ölüme bağlı tasarrufun en yaygın şekli olup sıkı şekil şartlarına tabidir. Bu makalede, vasiyetname türleri, her bir türün geçerlilik koşulları, iptal edilme riskleri ve uygulamada dikkat edilmesi gereken tüm hukuki detaylar kapsamlı biçimde açıklanmıştır.
Vasiyetname Nedir?
Vasiyetname, kişinin ölümünden sonra geçerli olmak üzere malvarlığı üzerinde tasarrufta bulunmasını sağlayan tek taraflı ve ölüme bağlı hukuki işlemdir. Vasiyetname ile:
- Mirasçı atanabilir,
- Belirli mal bırakılabilir (muayyen mal vasiyeti),
- Borç affı yapılabilir,
- Bir kimse mirastan çıkarılabilir (ıskat),
- Vakıf kurulabilir.
Vasiyetnamenin Hukuki Niteliği
| Özellik | Açıklama |
|---|---|
| Tek taraflı işlem | Sadece vasiyet edenin iradesi ile geçerlidir |
| Ölüme bağlı | Ancak vasiyetçinin ölümü ile hüküm doğurur |
| Şekil şartına bağlı | Belirli şekillerde yapılmadıkça geçerli olmaz |
| Geri alınabilir | Vasiyetçi istediği zaman vasiyetnameden dönebilir |
Vasiyetname Türleri
1. Resmi Vasiyetname
En güvenli ve geçerli vasiyet türüdür. Türk Medeni Kanunu’na göre bir resmi vasiyetname şu şekilde yapılır:
- Noter, sulh hakimi veya yetkili memur huzurunda düzenlenir.
- İki tanık hazır bulunmalıdır.
- Vasiyetçi iradesini yetkili memura bildirir, memur yazıya geçirir, vasiyetçi okur ve imzalar.
- Tanıklar, vasiyetçinin ehil olduğunu ve işlemi kendi rızasıyla yaptığını beyan eder.
✅ Geçerliliği en az tartışmalı olan vasiyet türüdür.
2. El Yazılı Vasiyetname
Tamamı vasiyetçi tarafından kendi el yazısıyla yazılmalı ve şu şartları taşımalıdır:
- Gün, ay ve yıl olarak tarih atılmalı,
- Vasiyetçinin adı-soyadı yazılmalı,
- İmza atılmalı.
📝 Bilgisayar, daktilo, başka kişinin yazdığı metin geçersizdir.
📝 Tanık şartı aranmaz.
3. Sözlü Vasiyetname (Müstesna Hâl Vasiyeti)
Vasiyetçinin olağanüstü bir durumda bulunması (savaş, doğal afet, ölüm tehlikesi) hâlinde başvurduğu vasiyet türüdür.
- En az iki tanığa sözlü olarak beyan edilir.
- Tanıklar, beyanı hemen yazıya geçirir, tarih atar ve imzalar.
- Bu belge en kısa sürede hakime teslim edilir.
⚠️ Sözlü vasiyet, olağan hallerde geçerli değildir ve kısa sürede resmi veya el yazılı bir vasiyetle değiştirilmesi gerekir.
Vasiyetnamenin Geçerlilik Şartları
| Şart | Açıklama |
|---|---|
| Ayırt etme gücü | Vasiyetçi fiil ehliyetine sahip olmalıdır |
| Şekle uygunluk | Seçilen türün tüm şartları yerine getirilmelidir |
| Kendi iradesiyle yapılmış olmalı | Baskı, tehdit, aldatma olmamalıdır |
| Tarih ve imza | El yazılı ve sözlü vasiyetnamede tarih ve imza zorunludur |
| Vasiyetçi tarafından yapılmalı | Vekaleten yapılamaz |
Vasiyetnamenin İptali
Aşağıdaki durumlarda vasiyetname iptal davası ile geçersiz sayılabilir:
- Vasiyetçinin ehliyetsiz olması (örneğin akıl hastalığı),
- Zorla veya aldatılarak yapılması,
- Şekil şartlarına uyulmaması,
- Kamu düzenine veya ahlaka aykırılık.
🔒 İptal davası, mirasın açıldığını öğrenen ilgili kişilerce 1 yıl içinde açılmalıdır.
Vasiyetname Ne Zaman ve Nerede Açılır?
- Ölümden sonra vasiyetname sulh hukuk mahkemesi tarafından açılır.
- Resmi ve el yazılı vasiyetnameler noterde veya mahkemede saklanabilir.
- Açılış işlemi, mirasçılara duyurulur ve vasiyetnamenin geçerliliği resmiyet kazanır.
Vasiyetnameyi Geri Alma
Vasiyetçi, hayattayken vasiyetnameden her zaman dönebilir:
- Yeni bir vasiyetname düzenleyebilir,
- El yazılı vasiyetnamesini yırtabilir veya yok edebilir,
- Vasiyetle bağışladığı malı satması bile dolaylı bir geri alma sayılır.
Sık Sorulan Sorular (SSS)
- Vasiyetnameyi kimler yapabilir?
15 yaşını doldurmuş ve ayırt etme gücüne sahip herkes yapabilir. - Vasiyetname vekaletle yapılabilir mi?
Hayır. Mutlaka bizzat vasiyetçi tarafından yapılmalıdır. - Vasiyetname noter dışında yapılabilir mi?
Evet. El yazılı veya sözlü olarak da yapılabilir. - Vasiyetnamenin geçerli olması için tanık gerekir mi?
Resmi ve sözlü vasiyetnamede gerekir, el yazılıda gerekmez. - Vasiyetname sonradan değiştirilebilir mi?
Evet. Vasiyetçi hayattayken dilediği zaman değiştirebilir. - Bilgisayarda yazılan vasiyetname geçerli midir?
Hayır. El yazılı vasiyetnamenin tamamı el yazısı olmalıdır. - El yazılı vasiyetname evde saklanabilir mi?
Evet. Ancak kaybolma veya iptal riskine karşı noter veya mahkemeye teslim önerilir. - Vasiyetname açılmadan geçerli olur mu?
Hayır. Sulh hukuk mahkemesi tarafından açılmadıkça hüküm doğurmaz. - Vasiyetnamede biri mirastan çıkarılabilir mi?
Evet. Ancak saklı paya sahip mirasçılar için bu sınırlı şekilde mümkündür. - Vasiyetname gizli yapılabilir mi?
El yazılı vasiyetname gizli tutulabilir, ancak açılması resmi süreç gerektirir.
Konuya ilişkin daha detaylı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.
Bir yanıt yazın