Miras hukuku, kişilerin vefatları sonrasında mirasçıları arasındaki hakları ve miras paylarının dağılımını düzenleyen bir hukuk dalıdır. Bu alanda sıkça gündeme gelen kavramlardan biri de “zorunlu miras payı” ya da diğer adıyla “saklı pay” kavramıdır. Saklı pay, bazı mirasçıların kanunen korunmuş olan ve miras bırakan tarafından ihlal edilemeyen miras payını ifade eder.

Zorunlu Miras Payı (Saklı Pay) Nedir?

Zorunlu miras payı ya da saklı pay, miras bırakanın iradesiyle azaltılamayan ve ortadan kaldırılamayan yasal miras payıdır. Başka bir deyişle, miras bırakan kişi vasiyetname veya diğer hukuki işlemlerle bu paya dokunamaz ve bu payı saklı tutmak zorundadır. Saklı pay, mirasçıların haklarını güvence altına almak için yasalarca düzenlenmiştir.

Saklı Pay Sahibi Mirasçılar Kimlerdir?

Türk Medeni Kanunu’na göre saklı pay sahibi olan mirasçılar sınırlı olarak belirlenmiştir:

• Miras bırakanın altsoyu (çocukları, torunları vs.)
• Anne ve baba (üstsoy)
• Sağ kalan eş

Bunların dışında kalan kardeşler veya diğer akrabaların saklı pay hakkı yoktur.

Saklı Pay Oranları Ne Kadardır?

Türk Medeni Kanunu, saklı pay oranlarını açıkça belirlemiştir:

• Altsoy (çocuklar ve torunlar) için saklı pay oranı yasal miras payının yarısıdır (%50).
• Anne ve baba için saklı pay oranı yasal miras payının dörtte biridir (%25).
• Sağ kalan eşin saklı payı, eşin mirasçılarla birlikte bulunma durumuna göre farklılık gösterir ancak genellikle yasal miras payının tamamıdır.

Zorunlu Miras Payının İhlali Durumunda Ne Yapılabilir?

Miras bırakan, mirasçılarının saklı payını ihlal ederek tasarrufta bulunmuşsa, saklı pay sahibi mirasçılar tenkis davası açabilirler. Tenkis davası, saklı payı ihlal edilen mirasçının mahkeme yoluyla hakkını geri almasını sağlayan hukuki bir yoldur.

Tenkis Davası Nedir ve Nasıl Açılır?

Tenkis davası, miras bırakan kişinin yaptığı hukuki işlemlerle (örneğin, bağışlama veya vasiyetname gibi) saklı payları ihlal edilen mirasçıların haklarını geri kazanmak için açtıkları davadır. Tenkis davası miras bırakanın ölümünden sonra, saklı pay sahibi mirasçılar tarafından açılır.

Tenkis Davasında Dikkat Edilmesi Gerekenler:

• Dava, miras bırakanın ölümünden itibaren 1 yıl içinde açılmalıdır.
• Saklı payın ihlal edildiği durumlar net biçimde ortaya konulmalıdır.
• Yetkili mahkeme miras bırakanın son ikametgâhının bulunduğu yer Sulh Hukuk Mahkemesidir.

Saklı Payı İhlal Eden İşlemler Nelerdir?

Saklı payı ihlal edebilen işlemler genellikle şunlardır:

• Ölüme bağlı tasarruflar (vasiyetname veya miras sözleşmesi) ile saklı paydan fazla miras bırakılması,
• Hayattayken yapılan bağışlamalar nedeniyle saklı payın azalması veya yok olması.

Miras bırakan, hayattayken veya vasiyetname ile yaptığı bu işlemlerle saklı pay sahibi mirasçıların hakkını azaltamaz veya ortadan kaldıramaz.

Tenkis Davasının Sonuçları Nelerdir?

Tenkis davasının sonucunda mahkeme, saklı pay ihlalini tespit ederse, yapılan tasarrufun saklı payı aşan kısmının iptaline karar verir. Bu durumda, ihlal edilen saklı pay oranında mirasçılara ödeme yapılması sağlanır.

---

Sık Sorulan Sorular (SSS)

1. Zorunlu miras payı (saklı pay) nedir?
Kanun tarafından korunan ve miras bırakan tarafından azaltılamayan miras payıdır.

2. Saklı pay sahibi mirasçılar kimlerdir?
Miras bırakanın çocukları, anne-babası ve sağ kalan eşidir.

3. Saklı pay oranı ne kadardır?
Çocuklar için yasal miras payının yarısı, anne-baba için dörtte biri, sağ kalan eş için yasal payının tamamıdır.

4. Saklı pay ihlal edilirse ne yapılabilir?
Saklı pay ihlali durumunda tenkis davası açılarak ihlal edilen haklar geri kazanılabilir.

5. Tenkis davası hangi mahkemeye açılır?
Miras bırakanın son ikametgâhının bulunduğu yer Sulh Hukuk Mahkemesine açılır.

6. Tenkis davası açma süresi nedir?
Miras bırakanın ölümünden itibaren 1 yıldır.

7. Tenkis davasını kim açabilir?
Yalnızca saklı pay sahibi olan mirasçılar açabilir.

8. Tenkis davası sonucunda ne olur?
Mahkeme, saklı payı aşan kısmın iptaline ve saklı paya karşılık ödeme yapılmasına karar verir.

9. Kardeşlerin saklı pay hakkı var mıdır?
Hayır, kardeşlerin saklı pay hakkı yoktur.

10. Sağ kalan eşin saklı payı ihlal edilebilir mi?
Sağ kalan eşin saklı payı genellikle korunur ve ihlal edilirse eş tarafından tenkis davası açılabilir.